Advocaatscore 9,5
Bel mij terug
Inloggen incasso
Contact

Sport en portretrecht

Veel bekende sporters hebben er weleens last van: bedrijven die hun portret gebruiken om hun producten te verkopen. Dit speelt vaak rondom grote sportevenementen, zoals bijvoorbeeld een WK. Nederland is dan in de ban van het voetbal en commercieel kan het aantrekkelijk zijn om op deze hype mee te liften.

Snel contact?
Direct bellen 0578-614029

Een foto van een sporter gebruiken; mag dat?

Een bekend voorbeeld is de wereldgoal van Robin van Persie op het WK 2014. Deze prachtige zweefduik ging de hele wereld over én al snel speelden veel bedrijven daarop in. De vraag die zich dan voordoet: is dat zomaar toegestaan? Het korte antwoord daarop is nee, maar zo eenvoudig ligt het echter niet.

Aan de hand van een recente uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam, waarin het gebruik van het portret van Max Verstappen ter discussie stond, geeft onze advocaat sportrecht tekst en uitleg.

Wat was er aan de hand?

Uitgever Karakter heeft in 2016 een boek uitgegeven genaamd ‘Max, het ongeautoriseerde verhaal over de jongste Formule 1-winnaar ooit’. De cover van het boek bestaat in zijn geheel uit een foto van Max Verstappen. Verder bevat het boek een fotokatern van acht pagina’s met in totaal zeventien foto’s uit de racecarrière van Max Verstappen.

Voor het gebruik van de foto’s heeft Uitgever Karakter geen toestemming gekregen. Kort voor publicatie van het boek heeft het management van Max Verstappen de auteur – en later ook Uitgever Karakter – gesommeerd om van publicatie van het boek af te zien. Dit had geen effect. Het boek wordt gepubliceerd maar kort voor publicatie wordt aan Verstappen en zijn management nog wel een vergoeding aangeboden van 10% van de netto opbrengst. Verstappen accepteert dit niet en stapt naar de rechter. De rechtbank geeft Verstappen geen gelijk, waarop Verstappen in hoger beroep gaat.

Heeft u een specifieke vraag?

Wat is het portretrecht?

Het portretrecht is geregeld in de Auteurswet en regelt het gebruik van portretten van mensen. Het begrip portret is door de jaren heen sterk opgerekt. Aanvankelijk leek het zo te zijn dat indien het gelaat van een persoon niet herkenbaar was afgebeeld, er dan geen sprake was van een portret. Later heeft de Hoge Raad besloten dat bijvoorbeeld ‘een typerende lichaamshouding’ tot herkenning en dus tot een portret, kunnen leiden. Weer later is daar ook het gebruik van een lookalike aan toegevoegd.

Portretten in opdracht

Het portretrecht doet zich voor in twee varianten. Voor in opdracht vervaardigde portretten geldt dat voor openbaarmaking zowel de toestemming nodig is van de fotograaf als de geportretteerde.

Portretten niet in opdracht – redelijk belang

Voor niet in opdracht vervaardigde portretten geldt dat openbaarmaking niet is toegestaan voor zover een redelijk belang van de geportretteerde zich daartegen verzet. Een redelijk belang hield aanvankelijk uitsluitend verband met het recht op privacy. Daarbij kan worden gedacht aan het belang om niet in intieme sfeer te worden afgebeeld, portretten die een gevaar opleveren voor de geportretteerde, ongewenste associatie met een bepaald product of dienst en portretten die de resocialisatie van wegens een misdrijf veroordeelde in de weg staat.

In 1979 voegde de Hoge Raad in het arrest ’t Schaep met de Vijf Pooten het commerciële belang hieraan toe. Vanaf dat moment beriepen zich vele Bekende Nederlanders – waaronder ook sporters en popsterren – zich met succes op hun commerciële portretrecht vanwege een zogenaamde verzilverbare populariteit.

De gedachte hierachter is dat geportretteerden met een verzilverbare populariteit niet hoeven te accepteren dat commercieel gebruik wordt gemaakt van hun portretten, zonder dat zij daarvoor een redelijke vergoeding ontvangen (arrest Cruijff/Tirion). Dat wil overigens niet zeggen dat ten aanzien van iedere publicatie geldt dat een redelijke vergoeding moet worden aangeboden. De bescherming van het commerciële belang staat altijd tegenover het recht op vrijheid van meningsuiting en informatievrijheid (nieuwsgaring). Aan welk belang het meeste gewicht moet worden toegekend is afhankelijk van de specifieke omstandigheden van het geval.

Een redelijke vergoeding

Maar wat is een redelijke vergoeding? Dit verschilt per sporter. De ene sporter is immers populairder dan de andere sporter maar in alle gevallen geldt echter dat de vergoeding recht moet doen aan de mate van populariteit of bekendheid van de geportretteerde.

Is een redelijke vergoeding aangeboden, dan is publicatie van het portret in beginsel toegestaan (mits daarnaast ook de privacy niet is geschonden). In dat geval zal de geportretteerde moeten onderbouwen waarom publicatie van het portret in deze specifieke zaak onrechtmatig is. Hierbij kan volgens de Hoge Raad in het Cruijff/Trion arrest worden gedacht aan bijvoorbeeld de situatie dat de publicatie afbreuk doet aan of schadelijk is voor de wijze waarop de geportretteerde zijn bekendheid wenst te exploiteren.

Commercieel belang – uitspraak Max Verstappen

In de zaak van Max Verstappen is het Gerechtshof van mening dat de aangeboden vergoeding van 10% van de netto opbrengst een redelijke vergoeding is. Het was dus aan Max Verstappen om te stellen, en zo nodig te bewijzen, dat er zich in deze zaak bijzondere omstandigheden voordeden die zich zouden verzetten tegen openbaarmaking van de portretfoto’s. Deze omstandigheden deden zich volgens het Gerechtshof echter niet voor.

Conclusie

Topsporters – of breder geformuleerd: mensen die publieke bekendheid genieten – kunnen onder omstandigheden een financiële vergoeding verlangen voor het gebruik van hun portret. Tevens kunnen zij zich verzetten tegen de openbaarmaking van hun portret. Dit kan onder meer indien redenen van privacy zich tegen openbaarmaking verzetten, of indien geen redelijke vergoeding is aangeboden.

Hebt u hiermee te maken of hebt u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan gerust vrijblijvend contact op met onze advocaat sportrecht Koen Horstman.

Direct contact opnemen

Join today

Reactie verzenden

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *